CUMHURİYET DÖNEMİNDE VANLI ŞAİRLER
GALİP PAŞA (DEMİROĞLU) (1874-1958)
Eski Van Belediye başkanlarından olan Galip Paşa'nın ilk Mebusan Meclisine Van Milletvekili olarak seçilmiş olduğu ancak söz konusu meclise katılmadan meclisin kapatıldığı ifade edilse de bu bilgilerde kanaatimizce yanlışlık vardır. Aydın Talay, Galip Paşa'nın doğumunu 1241 (1874) olarak vermekte ve bunu Faik Demiroğlu'nun bir yazısına dayandırmaktadır. Öncelikle 1241 tarihi ister Rumi ister Miladi olsun 1874 etmez. Bu tarihin Rumisi de hicrisi de 1825'e karşılık gelir. Buna göre, Galip Paşa'nın eğer gerçekten vefat tarihi 1958 ise şairin 155 yıl yaşamış olması lazım. Yok eğer doğum tarihi olarak verilen 1241 tarihi yanlış da doğum tarihinin doğrusu miladi 1874 ise bu durumda Osmanlı Mebusan Meclisine seçilmesi mümkün değildir. Çünkü ilk meclis 1877'de toplanmıştır. Bu tarihte Galip Paşa henüz üç yaşındadır.
Divan şiiri geleneğini sürdüren Galip Pasa'nın var olduğu söylenen divanına rastlanmamıştır. Galip Pasa'nın mezarı Abdurrahman Gazi türbesindedir.
KAYAÇELEBİZADE VEHBİ BEY (1879-1942)
Van'ın ünlü Kayaçelebi ailesindendir. Vehbi Bey, Van'ın 1. Dünya Savaşı esnasında Ruslar tarafından işgal edilmesi üzerine ailesi ile birlikte İstanbul'a göçer. İşgal esnasında Ermenilerin Van'ı yakarak harab ettirmesi kendisine fazlasıyla dokunmuştur. Van'a dönerken gördüğü manzara şairi mateme boğmuştur. Şiirlerinin çoğu hamasî şiirlerdir. Van'la ilgili olanlar ise çoğunluktadır.
GAZİZADE MOLLA MEHMET (MOLLA BOZO) (1886-1948)
İsminden de anlaşılacağı gibi Molla şairlerden Molla Mehmet, medrese öğrenimini görmüş, Birinci Dünya Savaşına muharip olarak katılmıştır. Mezarı Hakkari'nin Yüksekova ilçesinin Şakiten Köyü’nde bulunan, Molla Mehmet'in şiirleri, kendisi de bir şair olan, Van'ın eşrafından oğlu Timurlenk Bozkurt tarafından toplanmış ama ne yazık ki bugüne kadar kitap halinde yayınlanmamıştır. Azeri şivesinin bütün özelliklerini taşıyan Van ağzıyla söylenmiş şiirleri halk şiiri geleneğini sürdürür. Aynı zamanda heccav olan şair ehil ve layık insanların ülkenin nimetlerinden hak etmedikleri şekilde yararlanmalarını hicveder. “Van’a Dair” adlı şiiri şöyledir:
Van’ın bir yanı iskele,
Bekledim belki yar gele,
Uçan kuşlar gelmez ele,
Kardeş bu Van’da bu Van’da.
Bir yanı denize baker,
Içinde çeşmeler akar,
Sulan miski anber kokar,
Kardeş bu Van’da bu Van’da.
Doğusunda Erek dağı,
Her tarafı üzüm bağı,
Yiğitler kurmuş otağı,
Kardeş bu Van’da bu Van’da.
Unutulmaz bir kışı var,
Çok da sıcak değil yazlar,
Ah ne güzel olur bahar,
Kardeş bu Van’da bu Van’da.
Memedik’ten eser yeller,
Akköprü’de açan güller,
Durmadan öter bülbüller,
Kardeş bu Van’da bu Van’da.
Gazizade derki ferman,
Gelir gider bize yardan,
Her derde bulunur derman,
Kardeş bu Van’da bu Van’da
AHMET KURALKAN (1908-1979)
Hindistan'dan göçen Van'ın tanınmış ailelerinden Kuralkan ailesine mensuptur. Yeni Yurt Van ve Van isimli gazetelerde yazarlık yapmış olan Ahmet Kuralkan'ın ikisi tefrika edilmiş ikisi yayınlanmış dört tane romanı vardır. Bizim Emrah, Yâ-Kuş romanları tefrika edilmiş; Naciye ve Yavuz Efe romanları ise yayınlanmıştır. Aynı zamanda şair olan Kuralkan'ın Van Kurtuluş Destanı isimli bir şiir kitabı vardır.
ENVER DİLAVER(1910-1983)
Asker dişhekimi olan Dilaver'in "Sizlere Yazdım" ve "Vangölü Dalgalandıkça" isimli iki şiir kitabı vardır. İlk şiirlerini Van'ın mahalli gazeteleri olan İki Nisan ve Kurtuluş gazetelerinde yayınlamıştır. Kurmuş olduğu "Vangölü Sanat ve İrfan Derneği" vefatı üzerine uzun ömürlü olamadı. Halk şiir geleneğini sürdüren Dilaver'in kafiye uğruna zorlama söyleyişleri vardır.
MUSTAFA MÜFTÜOĞLU (1924.....)
Adli katiplikten emekli olan Müftüoğlu, bedenen İstanbul'da ruhen Van'da yaşayanlardan biridir. Şiirlerini ve yazılarını çoğunlukla İki Nisan gazetesinde yayınlamıştır.
KAYA KAYAÇELEBİ (1925-.........)
Yukarıda adı geçen şair Kayaçelebizade Vehbi Bey'in oğludur. 1985 yılında Bağkur'dan emekli olduktan sonra İstanbul'a yerleşmis ve kendisini tamamen yazı faaliyetine vermiştir. 1990'da "Doğu'nun Yıldızı Van" isimli eserini yayınlamış ayrıca 180 kadar şiirini "Benim Şarkımı Söyle" adı altında bir araya getirmiştir. 1983 yılında Kültür Bakanlığı'nın açmış olduğu şiir yarışmasında altın madalya alan Kayaçelebi, şiirlerinde mahalli unsurları, güzellikleri, özetle Van'ı ön plana çıkarma gayretindedir. “Edremit” şiirinden birkaç kıta şöyledir:
Buram buram çiçek kokan bağların
Menekşe, mor sümbül dolan dağların
Hilesiz tertemiz çiçek balların
Şifa kaynağıdır yeşil Edremit.
Aslik elman hiçbir yerde bulunmaz
Yeme ile lezzetine doyulmaz
Paşik armudun soyu sorulmaz
Her meyvanla en öndesin Edremit.
Mavi Vangölü’nde gelin gibisin
Emsali olmayan sülün gibisin
Dillerde dolaşır şöhretin ismin
Sevenlerin çoktur senin Edremit.
SELİM GÜLSOY (1925-1970)
Emekli dava vekili olan Selim Gülsoy, şiirlerini Van'daki mahalli gazetelerde yayınladıktan sonra "Hezeyan" adı altında bir araya getirmiştir. Şiirlerinde Şair Selim'in baş harfleri olan Ş.S rumuzunu kullanan, cemiyetteki çarpıklıkları, vefasızlıkları, ehliyetsiz insanların ikbal sahibi olmalarını yeren şair, şahsi hislenmelerini de şiirine aktarmıştır.
ABBAS GÜVEN (1926.......)
SSK'dan emekli olan Abbas Güven, çeşitli gazetelerde muhabirlik yapmış, sosyal kurumlar ve hayır kurumlarında görevler almış bir kültür adamıdır. Kendisini Van folkloruna adayan şairin şiirleri çesitli dergi ve gazetelerde yayınladıktan sonra şiirleri Van Valiliği Yayın Kurulu Yazı İşleri Müdürü İkram Kali tarafindan toplanmış ve yayına hazır hale getirilerek Van Valiliği tarafından 1998'de "Van'dan Esintiler" adıyla yayınlamıştır. Bazı şiirlerinde Güven, Dikicioğlu mahlasını kullanır. Güven'in şiirinin en önemli cephesi folklordan etnoğrafyaya kadar Van'ın otantik özelliklerini yansıtmış olmasıdır. Güven’in “Van Canavarı” isimli şiirinden bir kaç kıta şöyledir;
Bir canavar türemiş Vangölü’nde,
Diyorlarki boynuzu var, boynuzu,
Yalan değil vallahi, alem dilinde,
Diyorlarki boynuzu var, boynuzu,
Akıllı Vanlıları övmek gerek,
Canavarı buldular, budur gerçek,
Dünyaya yayıldı namı giderek
Diyorlarki boynuzu var, boynuzu,
Balıkçılar gece gündüz aradı,
Iyi oldu ama bize yaradı,
Görmek için turistler Van’ı aradı,
Diyorlarki boynuzu var, boynuzu,
CAHİT BAYSAL (1926-1970)
Eski Gümrük Muhafaza Memurlarından olan Baysal sağlığında şiirlerini kitap olarak yayınlayamadı. Gazete ve dergi köşelerinde kalan şiirlerine, belki de şairin yaşadığı hayatın yansımaları olarak melankoli hakimdir.
SERVET MEHTERBAŞIOĞLU (1927-1987)
Hayatı gazete ve matbaa çevrelerinde geçmiş bir şairdir Mehterbaşıoğlu. Yazıları sadece mahalli gazetelerde değil İstanbul gazete ve dergilerinde de yayınlanmıştır. Van'da İki Nisan gazetesi ile sürdürdüğü gazeteciliği yanında birkaç İstanbul gazetesine de muhabirlik yapmıştır. Şiirlerinin bir kısmını "Gurbet Akşamları" isimli kitabında toplayan Mehterbaşıoğlu, hazırlığını yaptığı "Azaba Sesleniş" isimli şiir kitabını yayınlayamadan vefat etmiştir. Daha önceki soyadı "Tekel" olan Mehterbaşıoğlu bazı şiirierinde bu mahlası kullanılır. Mehterbaşıoğlu'nun şiirinde tefekkuri bir derinlik vardır. Fanilik duygusu, insanın aczi, maddeden manaya yükselmek, tarihteki şeref levhalarını terennüm, onun şiirinin özünü oluşturur. Tarihi şiirlerinde hamaset hakimdir.
HAYALİ HASAN YAVAŞ (1931-1980)
Tarım Bakanlığı’na bağlı Tarsus Sulu Tarım Araştırma Enstitüsü'nde memur olarak çalışan Yavaş, 1951 yılında Van'dan ayrılarak Tarsus'a yerleşmiştir. Şiirleri Van'da yayınlanan Kurtuluş ve İki Nisan gazeteleri yanında Mersin, Erzurum ve Tarsus'ta yayınlanan Gülek, Yeni Mersin, Hakimiyet, Akdeniz, Yeni Adana, Köylü Sesi, Bugün Tarsus, Hilal, Ürün, Çukurova, Türk Sözü, Silifke, Liman, Hürsöz, Anamur'un Sesi, İçel Postası gazetelerinde de yayınlanmıştır. Aşık Bayramları ile yakından ilgilenen Yavaş, 1958'de Sabri Çoksolmaz'la birlikte "Aşık Dilinden" adında bir kitap yayınlamıştır. Şiir kadar nesirle de uğraşan yazar, uzun yıllar mahalli gazetelerde köşe yazarlığı yapmıştır. Gurbette olduğu sürece Van'a hasret şiirleri yazan Yavaş'ın şiirlerinde, milli ve manevi unsurlar ağırlıktadır.
TİMURLENK BOZKURT (1952-.......)
Vanlı şairlerden Gazizade Molla Mehmet'in oğlu olan Bozkurt, çeşitli kuruluşlarda çalıştı, sendikalarda üst düzey görevler aldı, halen serbest muhasebecilik ve kooperatifçilik yapmaktadır. Zengin bir kütüphaneye sahip olan Bozkurt, ileri yaşına rağmen kitap okumaya hala zamanının önemli bir kısmını ayırmaktadır. Ülke gündemini yakalayabilmek için birçok akademisyenin adını bile duymadığı dergileri Timurlenk Bozkurt'tan temin etmek mümkündür. Şiir yazmakla yetinmeyen Timurlenk Bozkurt, birçok ünlü şairin önemli şiirlerini ezbere ve hakkını vererek okumakla da ünlüdür
SEYYİD AHMED ARVASİ (1932-1988)
Daha çok bir fikir, düşünce adamı olarak tanınan Van'ın ünlü Arvas ailesinden olan Seyyid Ahmed Arvasi'nin şiirleri, 1989 yılında "Sır" adıyla yayınlanmıştır. Şiirlerinde kuvvetli bir biçimde Necip Fazıl tesiri hissedilen Arvasi'nin mütefekkir cephesi şiirine de yansımıştır.
TAYYAR DABBAĞOĞLU (1934-1977)
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih bölümünden mezun oldu. M.E. Bakanlığı’nın çeşitli okullarında idarecilik yaptı, daha önce Askeri Tıbbiye ve Hukuk Fakültesine devam ettiği halde gönlünde hep sosyal bilimler yatan Dabbağoğlu gerçek anlamda bir kültür adamıdır. Van Kız Ögretmen Okulu Müdürü iken müspet faaliyetleri ve disiplinli çalışma anlayışı ile kendisini Vanlılara sevdirmiş, 1975'te Van Belediye Başkanlığına seçilmiştir. Başkanlığı esnasında Van'a güzel hizmetlerde bulunmuş, halkın kendisine olan sevgisini pekiştirmiştir. Ne yazik ki 1977'de evinin çatısından düşerek genç yaşta vefat etmiştir.
Şiirlerini "Kader" isimli bir kitapta toplayan Dabbağoğlu'nun şiirlerinde de ağırlık noktası Van, Van'ın güzellikleri, gurbet ve hasrettir.
AYDIN TALAY (1940 - ....)
Van'da doğdu. İlk, orta ve liseyi Van'da okuduktan sonra 1962'de Erzurum Ziraat Fakültesi'ni bitirdi. TOPRAKSU, Tarım İl Müdürlüğü, Üretme istasyonu ve Süt fabrikası gibi devlet birimlerinde çeşitli kademelerde ve 20 yıl idarecilikte bulunduktan sonra 1995'de emekli olarak siyasete atıldı. Memuriyet hayatında bir yandan gazeteciliği diğer yandan dernek ve cemiyetçiliği sürdürdü.
Bizim Eller Van, Bir Şehrin Yıkılışının Anatomisi, Van şiirlerinden Seçmeler, Van Albümü, Eserleri ve Hizmetleriyle Sultan Abdulhamid Han, Topraklarımızı Tanıyalım isimli eserleri bulunmaktadır.
M.DEMİRAY ŞAŞIHÜSEYİNOĞLU (1938 ....)
Şairden çok nasir olan Şaşıhüseyinoğlu, İstanbul Hukuk Fakültesi 3. sınıftan ayrılmıştır. Karayollan 11. Bölge Müdürlüğü'nde başladığı kamu görevi, Van Belediye Başkan Yardımcısı iken sona ermiştir.
SIDDIK YİĞİTTOP (1940-1968)
Genç yaşta, elim bir trafik kazasında vefat eden Sıddık Yiğittop inşaat teknisyeni olarak yurdun çeşitli yerlerinde hizmet görmüştür.
SALİH TÜRKOĞLU (1947-....)
Salih Türkoğlu Van'ın yaşayan sanatkarlarındandır. Sadece şiirle değil resim ve fotoğrafla da ilgilenmektedir. Daha önce çeşitli gazete ve dergilerde dağınık olarak bulunan şiirlerini "Vangölü'nden Damlalar" adıyla kitap halinde yayınlamıştır. Türkoğlu kitabını Van ve yöresinde çektiği bazı fotoğraflar ve yaptığı yağlı boya tabloların fotoğrafları ile süslemiştir. Çoğunlukla serbest nazımla şiir yazan Türkoğlu'nun, zaman zaman redifleri kafiye yerine kullanma çabası görülmektedir. Hece formunda serbest yazdığı için Türkoğlu'nun şiirde iyi bir teknik yakaladığı söylenemez. Türkoğlu'nun sanatkar kişiliği resimde ve fotoğrafta daha belirgindir diyebiliriz.
ŞÜKRAN BABA
1962 yılında Van'da doğdu. İlk ve orta tahsilini Van'da yaptı. 1980 yılında Van Ticaret Lisesi'nden mezun olduktan sonra Sümerbank Kundura Fabrikası'nda işe başladı. 1987 yılında sağlık nedeniyle emekli olan Şükran Baba'nın "Sevgi" adlı bir de şiir kitabı yayınlanmıştır. "Ben Kadınım" isimli şiiriyle TRT tarafından açılan bir yarışmada ödül kazandı. Evli, beş çocuk annesidir.
YILMAZ ÖNAY (1953-....)
Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi bölümünde yardımcı doçent ve Bölüm Başkanı olarak halen görev yapmakta olan Yılmaz Önay da ressam şairlerimizdendir. Özellikle suluboya ve karakalem tarzında resimler yapan Önay birkaç kişisel sergi de açmıştır.
MİKAİL YAPRAK (1954-...)
Asıl adı Bilal olan şair, şiilerini Mikail Yaprak adıyla yayınlamaktadır. Almanca öğretmeni olan Yaprak, Milli Eğitim okullarında öğretmenlik ve idarecilik yaptı. Halen Avusturya'da öğretmenlik mesleğine devam eden şairin şiirleri daha çok Köprü dergisi ile Yeni Asya gazetesinin Sanat Kültür eki olan Elif'te yayınlanmıştır. Şairin Bursa'da Güzellik şiiri Tanpınar'ın Bursa'da Zaman şiirinden esintiler içermektedir.
MÜMTAZ SAMİ ÖZOK (1956-....)
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu olan Özok, serbest avukatlık yapmaktadır. Serbest ve hece vezni ile şiirleri mevcuttur
VANLI SAZ ŞAİRLERİ
ERCİŞLİ EMRAH
17. yüzyılda yaşamış Türk halk şairidir. Yaşamı üzerine fazla bir bilgi yoktur. Yaşamı ve şiiri hakkında bilgi, "Emrah ile Selvihan" adlı türkülü halk hikayesinden öğrenilmektedir. Hikayeye konu olan İran Hükümdarı Şah Abbas'ın 1604'te Van'ı kuşatma sırasında geçtiği ileri sürülmüştür. Şahın askeri Selvihan'ı tutsak alarak götürdükten sonra Emrah onu bulmak için Van, İran, Azerbaycan bölgelerini dolaşır.
Uzun yıllar Erzurumlu Emrah ile karıştırılan Ercişli Emrah'ın şiir dili sade, yalın ve sevgi üzerine kuruludur.
Emrah’ın şiirlerinden biri şöyledir:
Bugün ben bir güzel gördüm
Bakar cennet sarayından
Kamaştı gözümün nuru
Onun hüsnü cemalinden
Salındı bahçeye girdi
Çiçekler selama durdu
Mor menevşe boyun kırdı
Gül kızardı hicabından
Bahçenin kapısın açtım
Sanırsın cennete düştüm
Yar ile tenha konuştum
Bir gül aldım yanağından
Bahçenin kapısı güldür
Dalında öten bülbüldür
Sefil Emrah kötü kuldur
Bağışla geç günahından
RUHİ SU (1912 - 1985)
1912 yılında Van'da doğdu, 20 Eylül 1985 yılında İstanbul'da vefat etti. Bas bariton, Türk halk müziği yorumcusu, besteci ve şair. Batı muziğinin şan tekniğinden yararlanarak geliştirdiği özgün bir uslupla halk türkülerini yorumlamış, Zülfü Livaneli, Rahmi Saltuk ve Sümeyra Çakır gibi bir çok sanatçıyı önemli olçüde etkilemiştir.
I. Dünya Savaşı sırasında ailesinin bütün üyelerini yitirdi. On yaşına değin yoksul bir ailenin yanında kaldı. İlkoğrenimini Adana Öksüzler Yurdu'nda yatılı olarak yaptı. Bu dönemde müzik yeteneği ve sesinin güzelliğiyle dikkati çekti. Müzik öğretmeninin desteğiyle keman dersleri aldı. Bir süre askeri liseye devam ettikten sonra ortaöğrenimini Adana Lisesi'nde parasız yatılı olarak tamamladı. Ardından Ankara Müzik Ögretmen Okulu'na girerek 1935 - 36'da mezun oldu. Aynı yıl Riyaseticumhur Filarmoni Orkestrası'nda kemancı olarak çalışmaya başladı. Bir süre sonra kemanı bırakarak şan çalışmalarına yöneldi. Ankara Devlet Konservatuvarı'nda oluşturulan Opera Bölümü'ne kabul edilen ilk dört öğrenciden biriydi. 1942'de konservatuvarı bitirerek Ankara Devlet Operası'na girdi. Aralarında Bastien und Bastienne, Fidelio, Satılmış Nişanlı, Figaro 'nun Düğünü ve Rigoletto da olmak üzere birçok operada önemli roller üstlendi. Ayrıca Hasanoğlan Köy Enstitüsü'nde müzik öğretmeni olarak çalıştı. Sanatçı olarak daha çok halk türküleri alanında ünlendi. Halk türkülerini kendi geliştirdiği özgün uslupla söyleyebilmek amacıyla saz çalıştı. 1943 - 45 arasında Ankara Radyosu'nda halk türküleri söyledi. İlk dinletisini 1944'te Ankara Halkevi'nde verdi. Son dinletisini 6 Şubat 1983'te Abdi İpekçi Dostluk ve Barış Haftası'nda sundu. Sanat yaşamı boyunca 16 tane 45'lik, 12 tane de uzunçalar plak doldurdu. Kendi şiirlerinin
yanı sıra başka şairlerin çeşitli şiirlerinden besteler yaptı. Şiir, yazı ve konuşmalarını Ezgili Yürek (1985) adlı kitapta topladı.
AHMET POYRAZOĞLU (1951-....)
İlkokul öğretmeni olan Poyrazoğlu Türkiye'nin yaşayan saz şairleri arasında önemli bir yere sahiptir. Aşıklık geleneği çerçevesinde eserler veren Poyrazoğlu, TRT ve degişik kuruluşların düzenlediği yarışmalarda, Aşık şenliklerinde önemli dereceler ve ödüller almıştır. Radyo ve televizyonlarda da sıkça görmeye alıştığımız Poyrazoğlu halen oturmakta olduğu İstanbul'da başta doğum yeri olan Erciş'in ve dolayısıyla Van'ın gönüllü kültür elçiliğini yapmaya devam etmektedir. İrticalen şiir söylemekteki başarısı da bilinen Poyrazoğlu'nun atışmalarda aşık arkadaşlarını çoğu zaman mat ettiği de vakidir. Halk edebiyatı alanında araştırmalar yapan şairin özel ilgi alanı da Ercişli Emrah'tır.
AŞIK CELALİ (1952-....)
Esas adı Celal Yenitürk olan Aşık Celali Van'ın Kasımoğlu Köyü’ndendir. Küçük yaşlarda gözlerini kaybetmiş olan Celali, saza söze merak salmış, kendi çabasıyla saz çalmayı öğrenmiştir. Celali'nin şiirleri 1992 yılında Y.Y. Ünv. Edb. Fak. Türk Dili ve Edb. Bölümü Ögretim Görevlisi Bekir Oğuzbaşaran tarafından toplanmış ve yayına hazır hale getirilen şiirler, Van Valiliği tarafindan "Gönül Gözü" adı altında yayımlanmıştır. Aşık Celali’nin “Vangölü” adlı şiiri şöyledir:
Yine celallenmiş dalgalar atar
Dalgası boylardan aşar Vangölü
Nice bin yıldır ki yerinde yatar
Hakkın kudretitle yaşar Vangölü
Vanlılar göl demez denizdir
Denize benziyor böyle göl azdır
Masmavi renk, sodalı su, temizdir
Gâhı uslu, gâhı coşar Vangölü
Sıcak kumu pekçok hastaya yarar
Güneş batar iken gölde cazip var
Bazen çekilerek geride durur
Bazen de ileri koşar Vangölü
Dört adası, çevre bahçe, bağlıklar
Martılar yüzerek atar çığlıklar
İçinde var inci kefal balıklar
Verimli, cömerttir taşar Vangölü
Hoşap çayı Karasu’yla beslenir
Bendimahi çayı ile süslenir
Feribotla dostluk kurar seslenir
Sanki canlı beşer Vangölü
Celali der gittim göl kıyısına
Meftun oldum temiz hoş havasına
Gönlümü kaptırdım mis kokusuna
Her zaman yadıma düşer Vangölü
YENİ KUŞAK VANLI ŞAİRLER
MEHMET ÇELİK (1969 - ....)
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nden mezun oldu. Y.Y.Ü.’ye Araştırma Görevlisi olarak girdi. 1998 yılı Nisan ayında İ.Ü. Yeni Türk Edebiyatı kürsüsünde doktorasını tamamladı. Birçok dergi ve gazetede yazı ve şiirleri yayınlandı. 1994 yılında Van'da çıkmaya başlayan "Hazan" dergisinin kurucuları arasında yer aldı. Halen Bahçeşehir Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olarak görev yapmaktadır.
RAMAZAN ERZEN (1972 - ....)
Y.Y.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nden mezun oldu. Eylül 1996 yılında çıkmaya başlayan “Hazan” sanat-edebiyat dergisinin kurucuları arasında yer aldı. Şiir, hikaye, deneme, mensur şiir ve seyahat yazıları çeşitli dergilerde yayınlandı. 1998 yılında Kültür Dünyası dergisinin düzenlemiş olduğu şiir yarışmasında "Giderayak" adlı şiiriyle mansiyon aldı. Halen Ankara’da doktora yapmaktadır.
FUAT ARPA (1965 - ….)
1965 Van doğumludur. Yüzüncü Yıl Üniversitesi’ni bitirdikten sonra edebiyat öğretmeni olmuş ve aynı üniversitede “Saf Şiir” konulu Yüksek L,sans tezini bitirmiştir. Şiire lise yıllarında başlamış ve şiirleri İki Nisan Gazetesi, Hazan dergilerinde yayınlanmıştır. Ayrıca “Ümitlerin Adı” şiir kitabı bulunmaktadır. Yayınlanmamış bir romanı, şiir kitabı ve oyunları mevcuttur. “Etüt 1” ise yayınlanmış bir araştırmasıdır. Şiirlerinde iç evren, hüzün, ölüm, sevgi temaları ağırlıktadır. Halen Van Kazım Karabekir Lisesi’nde idareci olarak görev yapmaktadır. Şaiir’in “Kıyısında Vangölü’nün” adlı şiiri şöyledir:
Uçuşur üzerinde özgürce Vangölü’nün
Uçuşur beyaza gömülü martılar
Ve şarkılar söyler sahile
Sahilin şarkısı ise başkadır
Çoğu zaman mutlu olmasa da
Martılar kadar, gökyüzü kadar
Sahildeki de bir şarkıdır
Bir şarkıdır o da
Bir sevgi kadar.
Dolaşın bulutlar üzerinde bir dağın
En doğusunda doğun
Çığlıkları rüzgar gibidir
Eser gelir ta aşağılara
Bulutların beyaz elleri
Varoşlara uğrar önce selam getirir
Beyazın rengini dağıtırlar
Ve kentlerin soluk renginde
Buy-lamayınca reklerini
Onlar da bizi yalnız bırakırlar
Ve uzaklara giderler, ak bulutlar.
Gezinir sokaklarda bir akın
Bir gâile taşıyan kafalarda
Binbir fikir dolaşır
Bir memleket şiiri
Bir şey ifade etmez çoğu zaman
Nasıl bir anlam bulsun ki?
“Bir ekmeğin yanında bir şiir”
Oysa mutluluk için ekmek de yetmez sade ya
Belki dostluk, belki kardeşlik
Belki fikir
Belki biraz şiir.
Yayılır enginlere dalgaları bu gölün
Engince yayılır.
Ekmek herkesin olamsa da
Evler, eşyalar, arabalar olmasa da herkesin
“Bu su hepinizin
Hepinizi çağırıyorum”der dalgalar
Su gibi olmaya bir çağrıdır
Dalgaların sahile vuran sesleri
Ve şu bir şiirdir
Kirlenmeyesice.
Hüznüne ilham olur
Bir kızıl vakitte
Kıyısında Vangölü’nün
Su………..
NURULLAH ULUTAŞ (1973 - ....)
Y.Y.Ü. Eğitim Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği Bölümünü bitirdi. Şiir yarışmalarında birçok derece alan şairin şiirleri ve yazıları, Divan, Kırağı, Hazan, Acemi Ocağı, Seyir ve Van Belediye Bülteni'nde yayınlandı. Doktora yapan Ulutaş, halen Bursa Fen Lisesi’nde görev yapmaktadır.
MEHMET FEYYAT (FEYYATî) (1964 - ....)
1985 yılında gazetecilik hayatına atıldı. Türkiye, B. Vakit gazeteleri ile Yurt Haber Ajansında temsilcilik ve muhabirlik görevlerinde bulundu. İlk şiirleri Van'da İki Nisan gazetesinde yayınlandı. Daha sonra çeşitli dergi ve gazetelerde şiirleri ve yazıları yayınlandı. Gazetecilik dalında ve şiirde ödüller aldı. Genellikle Feyyati mahlasıyla şiirlerini yayınlamaktadır. 1006’da Van'da çıkan Hazan dergisi şairleri arasında yer alan Feyyati'nin, Çile Yumağı ilk kitabıdır (1998).
EDEBİYATIMIZDA VAN
Tesbit edilebildiği kadarıyla Van üzerine yüzlerce şiir yazılmıştır. Bu şiirlerin bir kısmı Vanlı şairler tarafından yazılırken önemli bir kısmı şu veya bu amaçla Van'da bulunmuş, Van'ı sevmiş insanlar tarafından yazılmıştır. Vanlı olduğu, Van'da doğduğu halde hayatını Van'ın dışında geçirmek zorunda kalanların yazdıkları hasret, gurbet şiirleri çoğunluktadır. Van'la ilgili şiirlerin bir kısmı Vangölü, bir kısmı Erek ve Süphan dağı üzerine yazılmışken önemli bir kısmı ise Van'ın düşman işgalinden kurtuluşu üzerine yazılmıştır. Van'la ilgili şiir yazanlar arasında Karacaoğlan, Bülent Ecevit, Arif Nihat Asya, Edip Cansever, Müştehir Karakaya gibi ustalar olduğu gibi amatör heveslerle şiir karalayanlar da vardır. Söz konusu şiirleri buraya sığdıramayacağımız için sadece bu şiirlerin isimlerini ve şairlerini kaydetmekle yetiniyoruz.
1 - ACAR, Yekta - Van
2- AÇIK, Abdulkadir - 2 Nisan
3- ADSIZ, Nasreddin, - Ermeni Zulmü, 100. Yıl Üniversitesi'nin Kuruluşu
4-A.K, -Van Şehri
5- AKBAŞ, Zeki, - Van'a Gelin
6- AKÇAP, Şahin, - Mavide Ölüm, Van Gölü'nü Gezerken, Van'ıma
7- AKYILDIRIM, Gıyasettin, - Yardım Dilekçe
8- ALPER, Cengiz, - Tarihi Van Marşı
9- APAYDIN, Abidin, - Serhat Şehir
10-ARVAS, Yunus, -Van
11- ARVASİ, Ahmet Cezar, - Van'da Akşam, İki Nisan
12-SALAN, Gıyasettin, - İmanlısın Van, Talihlisin Van, Van'ım, Van Şehri, Hasretini Çektiğim O Güzel, Van'a, Van, Tatlısın Gevaş
13-ASYA, Arif Nihat, - Van Gölü (1), Van Gölü (2)
14-Aşık Celali, - Van'ın, Baştadır, Sen, Kalesine, Van Gölü
15- ATiK, Sabri, - Van Gölü
16- AYKAÇ, Abdulaziz, - Van'ın Kurtuluşu
17- BAYKAN, Mümtaz, - Bahtı Kara Aziz Van
18- BAYRAM, Mehtap, - Van'a Sesleniş
19- BAYRAKTAR, Doğucan, - Van
20- BOZO, Molla, - Van Seni
21- CAN, - Gördüm, Van Bahçeleri, Erek
22- CANDAŞ, Hadi, - Van'ın Özlemi
23- CAMUŞÇU, F. Türkan, - Van'a Benzer Yer Var mı
24- CEYLAN, Nur Nisa, - İki Nisan
25- ÇAKIN, Nuran, - Güzel Van'ım
26- ÇAKMAKÇI, Ömer, - Van Gölü'nde Akşam
27- DABBAOĞLU, M. Tayyar - Van, Koçyiğit, İki Nisan'la Hatırlanan
28- DAMARSEÇKİN, Fatma, - Canım Van
29- DİLAVER, Enver, - Van Gölü Dalgalandıkça, Van'dan Göç
30- DİLMAÇ, N. Kemal. - Van'ımız, Van'ın Güzelliği, Güzel Van'ımız
31- DUMAN, Resul, - Van Akşamları
32- ECEVİT, Bülent - Van Gölü Canavarı
33- ERGİN, Remzi, - Van'a Yazıyorum
34- ERMANER, Nizamettin, - Van'ım
35- ERMİŞ, Mahmut, - Van
36- ESENLER, A. Erdoğan, - Van
37-ESKİOBA, İkram - Kedim
38- FEYYAT, Mehmet - Güzel Van
39- FEYYATİ, - Van, Van Gölü'nde Akşam, Erek Dağı (1), Erek Dağı (2), İki Nisan
40- GAZiOGLU, H. Tayfun, - Dünyada Van
41-GÜNAÇ, Muzaffer, - İki Nisan
42- GÜNER, Mehmet, - Gel Van'a
43- GÜNER, Ahmet, - İki Nisan
44-GÜNER, Rüya, - Okulum Husrevpaşa
45- GÜNGÖR, Servet, - Van'lıyam Dostlarım
46- GÜNSEVEN, Servet, - Van'lıyam Dostlarım
47-GÜRCAN, Şerif, - Kurtuluşumuz
48- GÖKHANİ, - Van Yolunda
49- HOMAN, A. Kadir, - Yaz Cenneti Van
50- İLMEN, Yusuf, - Şiirde Zeve, Şiirde Erek
51-İNCEOGLU, H., - Güzel Van
52- KALELİOĞLU, Münir, - Nisan'ın İkisi
53- KANDEMİR, Hikmet, - Van'ım
54- KAPLAN, Mahmut, - Van Gölü'nde Akşam
55- KARAKAYA, Müştehir - Van Gölü Sahilinde Bir Akşam Hüznü
56- KARAOĞLU, Kemal, - Ne Güzelsin Ey Van Şehri
57- KAYAÇELEBİ, Kaya, - Van Şehri, Van Kalesi, Van Gölü, Yeşil Erciş, Ercişliyem, İki Nisan
58- KAYAÇELEBİ, Ümit, - Van'ın Kurtuluş Destanı
59- KIZILTAŞ, Mehmet, - Van'dan Geliyem, Van
60- KOÇAK, Ayşe, - Husrevpaşa
61- KORKMAZOĞLU, Nusret, - Van'da Akşam
62- LEZGİOĞLU, Suat, - Van Atatürk Lisemiz
63- MERGAN., Ali Refik, - İki Nisan
64- MEHTERBAŞOĞLU, Servet, - Kurtuluş
65- MÜFTÜOĞLU, Mustafa, - Güzel Van, İki Nisan Fedaileri, İki Nisan'ı Anarken, İki Nisan, Cesur Vanlı, Van Spor
66- ÖNDÜL, Arif - Van'a Ağıt
67- ÖNEM, Ayhan, - İki Nisan
68- ÖZBAKIR, Sami, - Van
69- ÖZGÜNER, Cengiz, - Van'a Giden Yollar
70- ÖZKÖK, Koray, - Van Kalesi
71- ÖZKÖK, Mümtaz Sami, - Van'ın Kurtuluşu
72- ÖZTAN, Turan, - Serhat Şehri Van
73- PARSPANCI, Ahmet, - Sevdalar Şehrim
74- POYRAZ, Mehtap, - Van
75- SARICAKIZ, - Van
76- SAFRAN, Ramazan, - Van'ın Destanı
77- SARITOPRAK, Mustafa, - Benim Kentim
78- SELVİ, Osman, - 31 Mart Sabahı
79- SERABİ, - Bizim Eller
80- SIRLIOĞLU, - Van İskelesi
81- ŞAHİN, Gülsuma, - Van'da Bayram
82- ŞAHİNBAŞ, Turan, - Van ve Kalbim, Yıl 1918, Zeve Şehitleri
83- ŞAHİNBAŞ, Hasan, - Ulu Van
84- SAVAK, Dursun, - Van Gölü
85-TUNCER, Kemal, - Van'ın Güzelliği,Gevaş
86- TURABİ, - Van Şehri, Güzel Edremit, Ah... Ey Van Şehri
87- TURGUT, Mahmut, - Yaşasın İki Nisan
88- TÜRKOĞLU, Salih, - Van Şehri, Ne Bacı, Getir Ana, Van Gölü, Süphan Dağı
89-TORUN, M. Uğur, - Van Yiğitleri
90- ULUAT, Şehabettin, - Bir Vanlının Ağzından Van
91-VAROĞLU, Turgut, - Van'ın Kurtuluşu
92- VEHBi BEY, Kayaçelebizade, - Van'a Yanarım, Van'a Avdet, Van'dan Yana
93- YALVAÇ, Kenan, - Van'a Veda, Van'a Mektup
94- YAŞAR, Cahit, - Zeve
95- YAVAŞ, Hayali Hasan, - Van'a Deyişler, Van Yazılıdır, Van da Güzeldir, Haber Ver, Van'a Hasret, Allah Allah
96- YAVRUTÜRK, Lale, - Van'ın işgal ve Kurtuluşu
97- YAZLIK, Ayşe, - Güzel Van
98-YILMAZ, Nuri, - Vanlıyam
99- ZORER, Z., - Tuşba'da Bahar
Van'ı mısralarla değil, satırlarla anlatanlar da var. Van'la, Vangölü ile ilgili bazı yerli ve yabancı şahsiyetlere Van Kütüğü'nde yer verilmiştir. Van'ı ve Vangölü havzasını kapsayan bir seyahat sonrası kaleme alınan ve seyahat edebiyatı çerçevesinde ele alınabilecek Abdullah TURGUT'un “Vangölü, Güzelim Yaşam“ adlı deneme türü eseriyle yine Van'ı deneme türü yazılarla tanıtmayı amaçlayan Haşmet Sırrı AKŞENER'in "Van'dan Vaniköy'e" isimli eseri Van üzerine yazılmış müstakil edebi eserlerdir.
Bu bölümü, romancı Yaşar Kemal'in yıllar öncesine dayanan Van izlenimleri ile bitirelim.
"Gördüğümüz yerler arasında Van kadar hiçbir yeri sevmedim. İnsanı sarıveren, kucaklayan bir sıcaklığı var Van'ın. Toprağı taşı sıcak, insanları sıcak, insanları kardeş... otur bir kahveye, tanısınlar tanımasınlar, merhaba diyorlar, kırk yıllık ahbapmış gibi hal hatır soruyorlar. Misafirperverlikte de yok Van'ın eşi. Van, çok tatlı.
Vangölü, Vangölü değil, Van denizi, öylesine geniş ki denizden başkası yakışmaz zaten; Vanlılar da deniz diyorlar gümüş tasta bir sudur. Kenarları oya oya işlenmiş bir gümüş tas.
Dünyada hiçbir göl, hiçbir deniz, hiçbir su Van Gölü'nün maviliğinde olamaz. Masmavi... Deli eden bir mavilik. Ne gökyüzünde vardır öyle bir mavi ne de başka bir yerde."
DİĞER SANAT FAALİYETLERİ
VAN TÜRK HALK MÜZİĞİ DERNEĞİ
İlimizin kültürel değerlerini korumak, yaşatmak ve gelecek nesile aktarmak amacıyla 28.05.2002 tarihinde ilimizde kurularak faaliyetine başlamıştır. Zengin kültürel değerlere sahip olan Van’ımızı oyunlarıyla, türküleriyle ve geleneksel yaşam biçimiyle yurdumuzun diğer yörelerine tanıtıp kaynaştırmak tek amacı olmuştur.
Van’ımıza ait türküleri gündeme gelmiş derleme çalışmaları yaparak, Van’a ait türküler katarak repertuarını genişletme çalışmaları yapmıştır. Van’ın kültürüne mal olmuş oturma gecelerini yaşatarak Van halkının teveccühünü kazanmış, gönüllerde yerini almıştır.
Dernek olarak TRT 1, GAP Televizyonu ve TGRT Eyvan Proğramında, Oturma Gecesi Proğramı yaparak Van’a ait türküleri okuyarak büyük beğeni kazanmıştır.
Dernek, yerel TV’lerde oturma geceleri yaparak bu geleneği yaşatmaya çalışmıştır. Ayrıca ilimize gelen misafirlere Van kültürüne yönelik proğramlar yapmıştır. Halen çalışmaları devam etmektedir. Derneğin kurucuları Fikret Zorer, Enver Gencer, Seyfettin Zırhlıoğlu, M.Emin Baytin, M.Sabri Balak ve Yavuz Ağdaş’tır.
VAN TÜRK MUSİKİ DERNEĞİ
Van Türk Musiki Derneği, 1993 yılı Ekim ayında kurulmuştur. Yrd. Doç. Dr. Hanifi ÖZBEK yönetiminde, Başkan Hüseyin EKİNCİ ve diğer üyeler ile oluşan kurul, faaliyetlerini sürdürmektedir.
Dernekte cuma ve cumartesi günleri, yetişkinler ve gençlere yönelik olarak verilen enstrüman, nota ve solfej dersleri, 40 kişilik gençlik korosuna da repertuar dersleri ile birlikte akademik seviyede nazari ve pratik bilgiler verilmektedir.
Dernek, her yıl üç konser icra etmektedir. Derneğin çalışmalarına katılan, Jülide DELİBAŞ, Muhterem KİBARKAYA, Burcu DEMİREL ve Emine ASLAN TRT’nin düzenlemiş olduğu amatör ses yarışmalarında bölge birincilikleri ve çeşitli dereceler almışlardır.
VAN MUSİKİ DERNEĞİ
Şehrimizdeki kültür ve sanat hayatında büyük bir boşluğu doldurup, yeni nesile bu anlamda büyük ufuklar açan, geniş perspektifli müzik ve kültür anlayışına sahip olan Van Musiki Derneği 17.07.2003 tarihinde ğr.Gör.Murat OTO başkanlığındaki değerli arkadaşları tarafından kuruldu. Konservatuar anlayışını hayata geçirme düşüncesiyle bir eğitim kurumu misyonunu üstlenen Van Musiki Derneği’nin, Türk Sanat Müziği Korosu, Türk Halk Müziği Korosu, Çocuk Korosu, Çok Sesli Koro ve Tasavvuf Müziği Korosu bulunmaktadır.
Bu çalışmaların yanında bilinen tüm çalgıların eğitimini de veren Van Musiki Derneği’nde, “Kompozisyon ve Orkestrasyon”, “işitme”, “Temel Müzik Eğitimi”, “Türk Müziği Nazariyatı”, “Ses Eğitimi”, “Müzik Bölümüne Hazırlık” dersleri gibi gruplara yönelik dersler verilmektedir. Ana hatları ile değinilen bu hizmetlerden sayısı iki yüzü aşan kişi yararlanmaktadır
VAN DEVLET TİYATROSU
Van Devlet Tiyatrosu Müdürlüğü, 11 Aralık 1997 tarihinde Recep BİLGİNER’ in yazdığı ve Rahmi DİLLİGİL’ in yönettiği “Sarı Naciye” adlı oyunla açılışını yaptı.
Van Devlet Tiyatrosu Müdürlüğü, Devlet Tiyatroları’nın kuruluş yasası uyarınca; tiyatro sanatını yaygınlaştırmak, Türk dilinin doğru ve güzel konuşulmasına katkıda bulunmak, yörenin kültür ve sanat ortamını geliştirmek gibi amaçlar doğrultusunda faaliyet göstermektedir. Türk yazarlarının oyunlarını ve evrensel nitelik taşıyan eserleri seyirciyle buluşturmak, genç oyun yazarlarına önderlik etmek ve Türk tiyatrosuna yeni yazarlar yetiştirmek hedefleri arasındadır.Van Devlet Tiyatrosu Müdürlüğü kuruluşundan bu yana ve bu amaçlar uyarınca, 35 yerli ve yabancı oyun sergilemiştir. Ayrıca, geleneksel bir hale gelen “Akdamar Çocuk ve Gençlik Tiyatroları Şenliği” ni düzenlemektedir. Bu şenlik çerçevesinde bölge okulları, Van Devlet Tiyatrosu Müdürlüğü sahnesinde yaklaşık olarak 100 eser sahnelemişlerdir.
KAYNAK:VAN VALİLİĞİ RESMİ SİTESİ
